Η πρόσφατη επιδημία που προκλήθηκε από ένα νέο κορωναϊό που απομονώθηκε στο Wuhan (Κίνα) στα τέλη του 2019 (SARS-CoV-2) εγείρει, μεταξύ άλλων θεμάτων κλινικής και δημόσιας υγείας, ερωτήματα σχετικά με τη μόλυνση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και την πιθανή μετάδοση της λοίμωξης από τη μητέρα στο παιδί πριν, κατά τη διάρκεια της κύησης και μετά τον τοκετό. Υπάρχουν επίσης αμφιβολίες ως προς την ασφάλεια της κοινής διαχείρισης της μητέρας και του παιδιού μετά τον τοκετό και τον θηλασμό.
Η πιθανότητα αναπνευστικών λοιμώξεων από κοινούς κορωνοϊούς στη νεογνική περίοδο και το πρώτο έτος της ζωής είναι ήδη γνωστή, πριν από την τρέχουσα εστία του SARS-CoV-2. Ο ιός SARS-CoV-2 εξαπλώνεται κυρίως από άτομο σε άτομο μέσω στενής επαφής (0-2 μέτρα) και μεταδίδεται μέσω των αναπνευστικών εκκρίσεων (σταγονιδίων) όταν ένα μολυσμένο άτομο φτερνιστεί ή βήξει. Δεν είναι ακόμη σαφές ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει μια περιγεννητική μετάδοση μόλυνσης από SARS-CoV-2. Μια νεογνική μόλυνση με SARS-CoV-2 πιθανά να είναι το αποτέλεσμα μετάδοσης που έχει αποκτηθεί από τη μητέρα, μέσω της αναπνευστικής οδού κατά τον τοκετό.
Η τρέχουσα επιδημία SARS-CoV-2 απαιτεί τον συνδυασμό του μητρικού θηλασμού με την τήρηση των κανόνων υγιεινής. Ο θηλασμός και η χρήση του μητρικού γάλακτος παρέχουν προστασία τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί και έχουν επιπρόσθετα οικογενειακά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Σε περίπτωση μόλυνσης με SARS-CoV-2, με βάση τις τρέχουσες επιστημονικές γνώσεις και με όσα γνωρίζουμε με αντίστοιχες γνωστές αναπνευστικές ιογενείς λοιμώξεις, το μητρικό γάλα δεν θεωρείται αγωγός μεταφοράς του ιού. Είναι πιθανό, αν και δεν έχει ακόμα τεκμηριωθεί, ότι μπορούν να μεταφερθούν από τη μητέρα με το COVID-19 συγκεκριμένα αντισώματα του SARS-CoV-2 στο νεογνό, μέσα σε λίγες ημέρες από την εμφάνιση της νόσου.
Μια προσέγγιση που περιλαμβάνει τον διαχωρισμό του νεογέννητου από τη θετική μητέρα SARS-CoV-2 μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη σχέση μητέρας-παιδιού και πιθανά να αποτελεί απλά μια αναβολή στην πρόληψη μιας μόλυνσης που έχει ήδη εμφανιστεί στην προ-συμπτωματική φάση.
Τρέχουσες οδηγίες σχετικά με την πρόληψη μετάδοσης από τη μητέρα στο παιδί.
Ομάδα της Κινεζικής Παιδιατρικής COVID-19, οι γιατροί (Wang 2020, Quiao 2020) που έχουν ασχοληθεί πρόσφατα με την επιδημία COVID-19 στην Κίνα, προτείνουν τη σίτιση με φόρμουλα ή με δωρεά γάλακτος από την τράπεζα μητρικού γάλακτος. Στη σύσταση των Κινέζων εμπειρογνωμόνων, δεν παρέχονται λόγοι για αυτήν την επιλογή και δεν γίνεται αναφορά σε μια συνολική εκτίμηση των συγκρινόμενων κινδύνων από πιθανή μόλυνση από τη μητέρα στο παιδί, σε σχέση με εκείνες που δεν επιτρέπουν το θηλασμό.
Η UNICEF, δεν εξετάζει την επιλογή διαχωρισμού της μητέρας και του παιδιού και προτείνει τη συνέχιση του θηλασμού, με παράλληλη υιοθέτηση μέτρων υγιεινής για τη μείωση της πιθανής μετάδοσης από τη μητέρα στο παιδί της μόλυνσης από SARS-CoV-2.
Σύμφωνα με το CDC 2020 (Center for Disease Control):
Εάν η μητέρα είναι ύποπτο κρούσμα ή βγει θετική στο SARS-CoV-2, η πρώτη επιλογή θα πρέπει να θεωρείται ο διαχωρισμός μητέρας-βρέφους. Οι κίνδυνοι και τα οφέλη αυτού του διαχωρισμού καθώς και οι συνέπειες της μη εκκίνησης, συνέχισης ή διακοπής του θηλασμού, θα πρέπει να ορίζονται στο οικογενειακό πλαίσιο, με επαγγελματίες υγείας.
Εάν η μητέρα και το παιδί δεν χωριστούν και η μητέρα θηλάζει το παιδί της, θα πρέπει να λαμβάνει τα συνήθη μέτρα υγιεινής, όπως να αποφεύγει να φιλάει το παιδί και να το προστατεύει από βήχα και εκκρίσεις (απαραίτητα μάσκα κατά τη διάρκεια του θηλασμού, πλύσιμο χεριών – όχι επισκεπτήρια.)
Εάν το παιδί παραμένει στο ίδιο δωμάτιο με την μητέρα του (rooming in) καλό θα ήταν να κοιμάται στο κρεβατάκι του και σε απόσταση τουλάχιστον δύο (2) μέτρων από τη μαμά του.
Το Ιταλικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (Istituto Superiore di Sanità, ISS) αναφέρει πως προ το παρόν και με βάση τις διαθέσιμες επιστημονικές πληροφορίες και τη προστασία που παρέχει το μητρικό γάλα στο νεογνό, πιστεύεται πως στην περίπτωση μιας γυναίκας με υποψία μόλυνσης από SARS-CoV-2 ή με COVID-19, εφόσον η ίδια το επιθυμεί και το επιτρέπουν οι κλινικές της συνθήκες, θα πρέπει να ξεκινάει τον θηλασμό και να τον συνεχίζει είτε φυσιολογικά (από το μαστό) είτε με άντληση με κάποιο θήλαστρο. Για να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης στο παιδί θα πρέπει να τηρείται η υγιεινή των χεριών και η χρήση μάσκας κατά τη διάρκεια της σίτισης, σύμφωνα με τις συστάσεις του Υπουργείου Υγείας της Ιταλίας (MOH).
This document has been drafted by Dr Riccardo Davanzo, Chair of the Technical Panel on Breastfeeding (TAS) of the Ministry of Health (MOH), and Prof. Fabio Mosca, President of the Italian Society of Neonatology (SIN), with the collaboration of Dr Guido Moro, President of AIBLUD (Human Milk Banking Association of Italy), Dr Fabrizio Sandri, Secretary of SIN and Prof. Massimo Agosti, President of the SIN Breastfeeding Commission.
References
1. Davanzo R., Romagnoli C, Corsello G. Position Statement on Breastfeeding from the Italian Pediatric Societies. Italian Journal of pediatrics 2015 (41) 80: 1-3 2. Emergency response plan for the neonatal intensive care unit during epidemic of 2019 novel coronavirus. Zhongguo Dang Dai Er Ke Za Zhi. 2020 Feb;22(2):91-95. 3. Gagneur A, Dirson E, Audebert S, Vallet S, Quillien MC, Baron R, Laurent Y, Collet M, Sizun J, Oger E, Payan C [Vertical transmission of human coronavirus. Prospective pilot study]. Pathol Biol (Paris). 2007 Dec;55(10):525-30. Epub 2007 Sep 21. 4. CDC, 5. Dailymail, 6. Unicef 7. Epicentro 8. Li AM, Ng PC. Severe acute respiratory syndrome (SARS) in neonates and children. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2005 Nov;90(6):F461-5. 10. Qiao J. What are the risks of COVID-19 infection in pregnant women?